Rezerwat przyrodniczy pod nazwą „Krzemionki Opatowskie” powołano zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 27 czerwca 1995 r. W skład jego wchodzi obszar dawnego rezerwatu archeologicznego oraz otaczające go tereny leśne i poprzemysłowe o łącznej powierzchni 378,81 ha. Celem ochrony rezerwatowej jest zachowanie dla potrzeb naukowych i dydaktycznych stanowisk występowania wielu gatunków roślin rzadkich i chronionych, związanych głównie z ciepłolubnymi i wapieniolubnymi zbiorowiskami zaroślowymi i murawowymi. Obszar rezerwatu jest także wyjątkowym miejscem, gdzie można badać naturalną, niezakłóconą żadnymi ingerencjami sukcesję roślinności leśnej na tereny rolnicze. Od 1913 roku do połowy lat 70-tych XX wieku w bezpośrednim sąsiedztwie pola eksploatacyjnego istniała wieś Krzemionki. Część pola eksploatacyjnego oraz tereny przyległe były wykorzystywane na pastwiska i pola uprawne. Jeszcze dziś w południowej części rezerwatu można oglądać pozostałości zabudowań oraz zarastające sady i obejścia.
Na terenie „Krzemionek” występuje 39 gatunków roślin rzadkich i chronionych, wśród których 11 gatunków podlega ochronie ścisłej, 2 gatunki są chronione częściowo, pozostałe zaś należą do gatunków roślin rzadkich. Do najciekawszych należą wawrzynek główkowy, zawilec wielkokwiatowy, goryczka krzyżowa, obuwik pospolity, lilia złotogłów, dziewięćsił bezłodygowy, ostrożeń panoński, naparstnica zwyczajna. Świat ptaków rezerwatu jest równie bogaty. Łącznie z gatunkami sporadycznie zalatującymi jest ich tu ok. 70 gatunków. Płazy i gady są reprezentowane przez kilka gatunków, w tym bardzo rzadkiego i pięknego węża – gniewosza plamistego. Obszar rezerwatu przyrodniczego „Krzemionki Opatowskie” z racji dużego obszaru i częściowego ogrodzenia jest ostoją dla znacznej liczby ssaków od największego jelenia, aż po ryjówkę aksamitna i ryjówkę malutką.
Aktualnie trwają prace nad szczegółowym opracowaniem walorów przyrodniczych rezerwatu prowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Planowane jest również ponowne uruchomienie ścieżki dydaktycznej prezentującej bogactwo przyrodnicze rezerwatu, w tym niektóre stanowiska roślin chronionych, różne zbiorowiska leśne oraz naturalne zmiany przyrodnicze na terenach zamieszkiwanych niegdyś przez człowieka i obszarach poprzemysłowych.
