Od chwili odkrycia prahistorycznych kopalń w Krzemionkach i rozpoczęcia organizacji rezerwatu archeologicznego pojawiały się głosy o konieczności stworzenia muzeum pradziejowego górnictwa krzemienia. Pierwszym merytorycznym opiekunem zabytku z ramienia Państwowego Muzeum Archeologicznego został Stefan Krukowski. Jego działalność w okresie międzywojennym skupiała się przede wszystkim na badaniach i sprawach ochrony rezerwatu, choć wielokrotnie w swoich wypowiedziach podnosił postulat utworzenia placówki muzealno-naukowej.
W 1953 roku, po przejęciu zarządu rezerwatu od PMA przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Kielcach koncepcja odżyła. W toku prowadzonych na szeroką skalę prac archeologiczno-konserwatorskich pozyskano szereg zabytków, które eksponowała niewielka wystawa zorganizowana w pomieszczeniach bazy krzemionkowskiej ekspedycji archeologicznej. W latach 60 powstała istniejąca do dziś droga dojazdowa i parking przy granicy pola eksploatacyjnego, a obok pawilon ekspozycyjny oraz budynek administracyjno-gastronomiczny. Mimo pojawiających się później kolejnych planów i projektów muzeum ta skromna infrastruktura umożliwiała działalność wystawienniczą w Krzemionkach do drugiej połowy lat 80.
W 1968 roku muzeum znalazło się ponownie pod zarządem PMA, jako jego oddział, którego kierownikiem został Jerzy Tomasz Bąbel. Przygotowano wówczas koncepcję kompleksowego zagospodarowania rezerwatu, która zawierała jako główne punkty budowę podziemnej trasy turystycznej i muzeum. Realizację pierwszego odcinka galerii dla turystów eksponującej wyrobiska górnicze z epoki kamienia ukończono w 1985 roku. Równolegle nad wyjściem z podziemi powstał pawilon osłonowy pełniący również funkcję sali wystawienniczej. Mieściły się tam ekspozycje poświęcone pradziejowemu górnictwu i zapleczu osadniczemu pradziejowych kopalń krzemienia.
Od 1979 roku muzeum w Krzemionkach znajduje się w strukturze Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim (dawniej Muzeum Regionalnego). Mimo zmiany włodarza, w latach 80 i 90 PMA nadal prowadziło badania archeologiczne oraz organizowało ekspozycje poświecone wydobyciu krzemienia pasiastego (Zespół do Badań Pradziejowego Górnictwa). W 1990 roku otwarto kolejny odcinek podziemnej trasy turystycznej oraz kolejny pawilon nad wejściem do trasy. W pierwszej dekadzie XXI wieku opiekę merytoryczną nad zabytkiem i muzeum przejęli pracownicy MH-A prowadząc prace archeologiczno-konserwatorskie w prahistorycznych wyrobiskach oraz organizując działalność muzealniczą. W 2002 roku udało się odtworzyć w skali 1:1 otoczenie neolitycznego szybu górniczego wraz z zadaszeniem. Dwa lata później połączono w jedną całość istniejące wcześniej odcinki trasy podziemnej tworząc jedyną na świecie ekspozycję wyrobisk kopalń krzemienia dostępną dla każdego turysty. Osiągnięcie to zostało uhonorowane nagrodą „Sybilla” w 2005 roku.
W latach 2004-2009 przygotowano nowe stałe wystawy prezentujące neolityczne górnictwo krzemienia pasiastego oraz osadnictwo pradziejowych górników w rejonie wydobycia tego surowca. Do ciągu trasy turystycznej włączono także pieczołowicie zabezpieczoną i zrekonstruowaną kopalnię niszową oraz pomost widokowy nad polem eksploatacyjnym. Muzeum w Krzemionkach obok badań samych prahistorycznych kopalń krzemienia prowadzi również prace nad ich zapleczem osadniczym, a także wykopaliska na młodszych stanowiskach osadniczych i przemysłowych w rejonie Wyżyny Sandomierskiej. Rozwijana jest także, zainicjowana przez PMA, działalność edukacyjna w formie lekcji muzealnych i warsztatów archeologicznych prowadzonych w zrekonstruowanej osadzie z końca neolitu i początku epoki brązu.
Zapraszamy do obejrzenia zdjęć archiwalnych.